“Cuộc chiến” trần nợ công khiến Mỹ đứng trên bờ vực thảm họa kinh tế chưa từng có

Hiện, cuộc đàm phán giữa các phái viên của Nhà Trắng và đảng Cộng hòa vẫn bị cản trở do vấn đề chính sách và chi tiêu cốt lõi. Khi được hỏi về các vấn đề chính sách lớn đang cản trở các bên đạt được một thỏa thuận, ông Graves nói rằng: “Những con số là nền tảng quan trọng. Chủ tịch hạ viện đã nói rõ rằng: "Ranh giới đỏ chính là chi tiêu ít hơn. Đây là điều cốt lõi, còn các vấn dề khác thực sự không liên quan”.

Đảng Cộng hòa muốn Tổng thống Joe Biden phải cắt giảm chi tiêu để đổi lấy sự ủng hộ của họ trong việc nâng trần nợ công. Còn Đảng Dân chủ muốn duy trì chi tiêu ổn định ở mức của năm nay, đồng thời yêu cầu tăng trần nợ một cách vô điều kiện trong thời gian dài.

Ngày 21/5, trả lời báo chí tại Hiroshima, Nhật Bản, Tổng thống Biden cho biết, ông có quyền kích hoạt Tu chính án 14 để tránh Mỹ vỡ nợ. Đây cũng là biện pháp mà nhiều thành viên đảng Dân chủ đã đề xuất để giải quyết bế tắc liên quan đến trần nợ mà không cần sự thông qua của Quốc hội.

Theo Tu chính án 14, “tính hợp lệ của khoản nợ công sẽ không thể bị nghi ngờ,” tức là Mỹ có thể vay thêm tiền ngay cả khi Quốc hội không hành động cho phép nâng mức trần nợ công. Đây được coi là tuyên bố cứng rắn nhất của ông Biden liên quan đến vấn đề trần nợ công. Nhưng không rõ động thái này có thể giải quyết được cuộc khủng hoảng hay không vì Mỹ có nguy cơ cạn tiền để thanh toán các hóa đơn trong vòng 11 ngày tới. Bên cạnh đó, chính ông Biden cũng thừa nhận những thách thức pháp lý tiềm ẩn của biện pháp này.

Tổng thống Biden cho biết thêm, chính phủ Mỹ đã cắt giảm chi tiêu và sẽ tiếp tục làm như vậy nhưng ông lập luận rằng câu hỏi cơ bản là giới hạn chi tiêu ở những lĩnh vực nào. Các trợ lý của ông Biden đã đưa ra đề xuất mà họ cho là nhượng bộ quan trọng, đó là Quốc hội có thể giữ nguyên chi tiêu cho một số chương trình trong nước như giáo dục, nghiên cứu khoa học, viện trợ nhà ở. Nhà Trắng cũng đề xuất giữ nguyên chi tiêu quốc phòng trong năm 2024.

Tháng 4 vừa qua, Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu thông qua Dự luật “Giới hạn, Tiết kiệm, Tăng trưởng”, nhằm nâng trần nợ, trong khi cắt giảm chi tiêu liên bang và bãi bỏ nhiều biện pháp của Tổng thống Biden liên quan đến biến đổi khí hậu và nợ sinh viên (Student Debt). Nhưng những đề xuất này bị chính quyền Biden và nhiều nghị sỹ Dân chủ trong quốc hội phản đối.

Hiện các bên vẫn giữ quan điểm khác biệt về những vấn đề chính. Đảng Cộng hòa cho rằng không thể nâng mức trần nợ công nếu chính quyền không có các biện pháp mạnh tay để giảm thâm hụt ngân sách, chẳng hạn như cắt giảm chi tiêu cho an sinh xã hội và hạn chế diện tiếp cận với Medicaid, chương trình trợ cấp cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người nghèo, thu hồi các quỹ viện trợ Covid-19 chưa sử dụng, thay đổi quy trình cấp phép cho các dự án năng lượng nhằm hỗ trợ cho các dự án nhiêu liệu hóa thạch.

Phe Dân chủ đã phản đối biện pháp trên, đồng thời đưa ra kế hoạch tăng thuế đối với những người giàu nhất cùng các tập đoàn hiện đang được hưởng các khoản giảm thuế lớn và thúc đẩy các dự án năng lượng sạch.

Đảng Dân chủ muốn việc hạn chế chi tiêu chỉ kéo dài khoảng 2 năm, nhưng Đảng cộng hòa muốn kéo dài thời hạn của các hạn chế này trong khoảng 1 thập kỷ bởi hiệu lực càng kéo dài thì mức thâm hụt ngân sách sẽ càng giảm. Tranh cãi về chi tiêu và thuế đã khiến các bên khó đạt được thỏa thuận nâng trần nợ công.

Mâu thuẫn giữa các đảng phái trong cuộc đàm phán nâng trần nợ đang khiến Mỹ đứng trên bờ vực của thảm họa kinh tế nghiêm trọng. Phát biểu trên chương trình “Gặp gỡ báo chí” của NBC hôm 21/5, Bộ trưởng Tài chính Janet L. Yellen cảnh báo, khả năng chính phủ có thể duy trì hoạt động và thanh toán tất cả các hóa đơn cho đến giữa tháng 6 là “khá thấp”. “Nếu trần nợ không được nâng, chính phủ Mỹ sẽ phải đưa ra lựa chọn khó khăn khi quyết định những hóa đơn nào không thanh toán”.

Rất khó để dự đoán chính xác điều gì sẽ diễn ra tiếp theo, nhưng các nhà kinh tế cảnh báo rằng, nếu chính phủ Mỹ vỡ nợ thì điều này sẽ gây ra tình trạng suy thoái, kéo theo đổ vỡ hệ thống tài chính, khiến dịch vụ an sinh xã hội bị trì hoãn, hàng loạt nhân viên chính phủ bị sa thải và lãi suất cho vay thế chấp tăng vọt./.