Bệnh hen trẻ em xuất hiện nhiều hơn trong tiết xuân

Hen trẻ em là một bệnh thường gặp do các phế quản bị bít tắc bởi niêm mạc bị phù nề và các đờm rãi, chiếm hơn 20% các bệnh về phổi ở trẻ nhỏ, đứng hàng thứ ba sau bệnh viêm phế quản và viêm phổi.

Nguyên nhân sinh bệnh rất phức tạp, tuy đã được nghiên cứu từ lâu nhưng đến nay vẫn còn nhiều vấn đề chưa rõ ràng. Nói chung bệnh thường xảy ra ở những trẻ có cơ địa dị ứng như dị ứng theo mùa, dị ứng với cây cỏ, phấn hoa lông thú, bụi xác các sinh vật nhỏ bé, rêu mốc..., thần kinh dễ mất cân bằng, bộ phận hô hấp dễ bị kích thích...

Mùa xuân, thời tiết miền Bắc nước ta mưa nắng thất thường, đang ấm chuyển lạnh đột ngột, sau đợt gió mùa đông bắc thường có những đợt gió nồm, mưa phùn ẩm ướt, không khí bão hoà hơi nước tạo điều kiện thuận lợi cho cơn hen xuất hiện. Các viêm nhiễm đường hô hấp trên, nhất là VA và amidan bị nhiễm khuẩn cũng là những gai kích thích gây cơn hen ở trẻ em.

Phế quản bình thường (1) và phế quản bị co thắt trong bệnh hen (2).

Trẻ bị hen ở thể điển hình rất dễ nhận biết, nhất là đối với những trẻ lớn. Cơn hen thường xảy ra vào lúc nửa đêm, gần sáng. Cơn thường xảy ra đột ngột nhưng đôi khi có triệu chứng báo trước như hắt hơi sổ mũi, ho hoặc mẩn ngứa. Trong cơn hen trẻ rất khó thở, thở rít khi hít vào, nhịp thở chậm phải ngồi dậy để thở, co kéo xương ức, nét mặt lo âu, môi tím tái, vã mồ hôi, thở cò cử... Mỗi cơn hen kéo dài khoảng 1 giờ, sau đó trẻ ho, khạc ra nhiều đờm trắng dính. Sau cơn hen trẻ trở lại bình thường.

Ngoài thể điển hình nói trên còn thường gặp những thể không điển hình, có những trường hợp nguy kịch nhưng cũng có những trường hợp rất nhẹ, chỉ biểu hiện như viêm đường hô hấp trên, có tiếng cò cử, thường xuất hiện vào những lúc thay đổi thời tiết, không có ảnh hưởng gì lớn đến sức khỏe.

Trẻ càng nhỏ (từ 1-3 tuổi) hen càng nặng, các trẻ lớn thường bệnh nhẹ hơn và rất ít tử vong. Trẻ có thể bị hen ngay từ khi còn bú (nhân dân ta vẫn gọi là hen sữa), nhưng cũng có các cháu đến 8, 9 tuổi mới mắc bệnh.

Về điều trị, các thuốc chữa hen hiện nay có rất nhiều, nhưng phải tùy tình hình bệnh cụ thể và lứa tuổi mà dùng loại thuốc thích hợp. Đa số các trẻ bị hen sẽ khỏi trước tuổi dậy thì. Tuy nhiên tiên lượng bệnh còn phụ thuộc vào những biến đổi thực thể ở phổi, số lần lên cơn hen và mức độ nặng nhẹ của cơn hen...

Nếu có kèm theo những biến đổi ở phổi như giãn phế quản, viêm phổi kẽ, tràn khí màng phổi... tiên lượng sẽ xấu hơn. Thường những trẻ lớn mới bắt đầu bị hen sẽ có thể mang bệnh suốt đời.

Dù trẻ bị hen do bất cứ nguyên nhân nào cũng không thể để bệnh hen trở nên nặng: “Hen là một chứng bệnh có thể vãn hồi được và người bệnh có thể đề phòng cơn hen ngay tại nhà mình”. Chính vì vậy, trong công tác chăm sóc trẻ bị hen, ngoài các thuốc do thầy thuốc chỉ định, về phía gia đình cần lưu ý một số vấn đề sau:

- Để trẻ đỡ lên cơn hen, cần tránh cho trẻ ở những nơi ẩm thấp, có nhiều bụi. Tránh để trẻ bị nhiễm lạnh, nhất là những hôm thời tiết thay đổi thất thường, đang ấm trở lạnh đột ngột.